پنجمین سرشماری عمومی نفوس و مسکن پس از انقلاب اسلامی در حالی آبان ماه جاری در سراسر کشور در حال اجرا است که کسب داده های جمعیتی برای یافتن راهکارها و شاخص های مورد نیاز برنامه ریزی های اقتصادی - اجتماعی، نظارت، کنترل، ارزیابی خدمات و فعالیت های عمومی از جمله اهداف مهم این رخداد ملی است.

 ** سرشماری نفوس و مسکن قبل از پیروزی انقلاب اسلامی
-----------------------------------------------------------------
قابل ذکر است که قبل از تصویب نخستین قانون سرشماری در دهم خرداد 1318 توسط مجلس شورای ملی، در کشور سرشماری های پراکنده ای وجود داشته است.
* سرشماری محلی:
- اولین سرشماری شهری بر اساس این قانون در اول تیر 1318 در شهر کاشان صورت گرفت.
- پنجم مهر 1319 سرشماری دیگری در تبریز صورت گرفت و طبق این سرشماری جمعیت این شهر 213،542 نفر اعلام شد.
- سرشماری نفوس در تهران در 10 اسفند 1319 اجرا و بدین منظور تمامی نهادها و اداره ها تعطیل شدند. بر اساس این سرشماری جمعیت تهران 540،087 نفر اعلام شد.
توضیح: تمام سرشماری های اداره کل آمار تا سال 1329بیشتر به شکل محلی و آزمایشی بود.
* سرشماری ملی:
1- نخستین سرشماری ملی در سال 1335 توسط مرکز آمار ایران انجام شد. این سرشماری از 10 تا 25 آبان همان سال طول کشید. براساس نتایج این سرشماری، کشور به 119 حوزه تقسیم و جمعیت ایران 18،954،704 نفر برآورد شد.
از این سال به بعد سرشماری به طور منظم و متوالی هر 10 سال یک بار در کشور صورت می گرفت. پس از آن قانون تاسیس مرکز آمار ایران در سال 1344 تصویب و براساس این قانون آمارگیری و عملیات استخراج بر عهده این سازمان نهاده شد.
2- دومین سرشماری عمومی در سال 1345 از هشتم تا 27 آبان در سراسر کشور انجام شد.
برای اجرای این سرشماری 12،885 نفر مامور و سرپرست شرکت داشتند و مراحل اجرایی آن تعداد زیادی از روستاها و آبادی ها که تا آن زمان به طور رسمی شناخته شده نبودند، توسط مامورین کشف و به نقشه کشور اضافه شدند.
- این سرشماری، جمعیت ایران را 25،732،788 نفر نشان می داد.
3- جمعیت کشور در سال 1355 براساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن 33،708،744 بود.
- بر اساس این آمار، 49/51 درصد جمعیت کشور را مردان و 51/48 درصد جمعیت را زنان و 1،585،468 نفر جمعیت شهری و 17،854064جمعیت روستایی را تشکیل می دادند.

** سرشماری نفوس و مسکن پس از پیروزی انقلاب اسلامی
------------------------------------------------------------------
4- جمعیت کشور در سرشماری نفوس و مسکن سال 1365خورشیدی 49،445،010 نفر بود.
5- در سال 1370 سرشماری عمومی انجام و جمعیت کل کشور براساس نتایج آن 55،837،163 نفراعلام شد.
6- سرشماری عمومی سال 1375 جمعیت کشور را 60،055،488 نفر نشان داد.
7- در سرشماری نفوس و مسکن در سال 1385 جمعیت کشور 70،472،846 نفر تخمین زده شد. بر اساس اطلاعات ارائه شده در این سرشماری تعداد 48،245،075 نفر در شهرها و 22،227،771 نفر در روستاها ساکن بودند.
جمع بندی:
----------------
اهمیت سرشماری تنها به خاطر ارائه داده های توصیفی در یک دوره زمانی مشخص نیست، بلکه ضرورت آن را باید فراتر از روند تحول جمعیت و ویژگی های آن دنبال کرد.
جمعیت شناسان می گویند: نتایج سرشماری بر روند توسعه در همه زمینه های اقتصادی تاثیر بسزایی دارد و همگان باید به اهمیت آن پی برده و در ارائه دقیق اطلاعات مسئولان ذیربط را یاری دهند.
امسال نیز فرمان اجرای سرشماری عمومی نفوس و مسکن 1390، از سوی رییس جمهوری با هدف تحقق اهداف چشم انداز 20 ساله کشور و پیشرفت و تعالی جامعه به مرکز آمار ایران، ابلاغ و این سرشماری از دوم آبان در سراسر کشور آغاز شد و به مدت 21 روز ادامه دارد.
گزارش: پایگاه اطلاعاتی سالنامه آمار نیروی انسانی